Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) jest rośliną dwuletnią. Kwitnie od kwietnia do maja. Najlepiej sprawdza się na glebach lekkich, przewiewnych i zasobnych. Najczęściej spotykany jest w lasach liściastych oraz mieszanych, przy drogach oraz w starych parkach i ogrodach. Gatunek powszechny w całej Polsce.

Czosnaczek jest bogaty w związki siarki i amoniaku, taniny, witaminę C, a także sole mineralne wapnia, fosforu i żelaza, zawarte w olejkach lotnych.

Liście zbiera się na wiosnę, młode pędy w lecie.

ZASTOSOWANIE

Czosnaczek jest stosowany do dezynfekcji przewodu pokarmowego oraz odkażania i okładania ran.

W kuchni możemy wykorzystać przede wszystkim młode wierzchołki roślin, liście oraz nasiona. Po roztarciu liści wydziela się intensywny czosnkowy aromat. Ich smak jest równie mocny i ostry. Potrawy przyprawia się zazwyczaj drobno pokrojonymi świeżymi liśćmi. Czosnaczek pospolity może z powodzeniem zastąpić czosnek pospolity i niedźwiedzi. Szczególnie jako dodatek do zup, sosów, sałatek, czy mięs. Zamiast świeżych liści możemy również wykorzystać zmielone nasiona.

Kluseczki z czosnaczkiem - przepis:

Twaróg (kostka)

3 jajka

Mąka

Liście czosnaczka (ok. dwie garści)

Składniki miksujemy i łączymy w jednolitą masę. Gotowe, wyrobione ciasto rolujemy i kroimy. Gotujemy jak tradycyjne pierogi, czy kluski leniwe.

Opracowanie oraz przepis na podstawie:

Halarewicz A. Atlas ziół. Kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2015.

Dynamiczny wzrost liczby ludności na świecie ma swoje negatywne oblicza – jednym z nich jest problem głodu. Zasoby naszej planety są ograniczone, podobnie powierzchnia, na której można uprawiać rośliny na potrzeby przemysłu spożywczego i chowu zwierząt. Co gorsza, zmniejsza się ona wraz z postępowaniem procesu rozwoju ludzkich siedzib – miast i wsi, a także wraz z pustynnieniem obszarów rolniczych. Specjaliści podejmują już dyskusje nad możliwościami rozwiązania owego problemu, a jedną z nich jest uprawa roślin na dachach i ścianach wielkomiejskich drapaczy chmur. I choć zapędy naukowców mogą nam się dzisiaj wydawać futurystyczne i przesadzone – nikt tak naprawdę nie wie, co przyniesie przyszłość…

            Najprościej – projekt zielonych wieżowców polegać ma na naszpikowaniu betonowej konstrukcji roślinami i przemienieniu jej w naturalną oazę. Wśród roślin uprawianych w ten sposób miałyby się znaleźć te przeznaczone na cele spożywcze, ozdobne, jak również gatunki ochronne względem poprzednio wymienionych i oczyszczające powietrze z zanieczyszczeń generowanych przez przemysł i transport – dwutlenku węgla, pyłów, węglowodorów aromatycznych. Skład gatunkowy oraz rozmieszczenie roślin nie jest bez znaczenia.

            Rośliny planuje się umieszczać w trzech kluczowych miejscach – na dachach, ścianach oraz we wnętrzach budynków. Proponuje się również rozwiązania technologiczne dla wdrożenia tych pomysłów w życie – jednym z nich jest podwójna warstwa włóknistego, przepuszczalnego dla wody materiału, w której korzenie roślin mogłyby się swobodnie rozwijać. System ten zakłada krążenie wody w obrębie warstw – jej ciągłe przepuszczanie, zbieranie w specjalnym zbiorniku nadmiaru i zawracanie go do obiegu.

Budowa współczesnych wiszących ogrodów tworzy konieczność ich poźniejszego utrzymania, czyli wykonywania prac porządkowych i pielęgnacyjnych (m. in. usuwania martwych drzew oraz przycinania nadmiernych rozrostów), które musiałyby być podejmowane przez wyspecjalizowane ekipy.

            Wymienia się liczne korzyści takiego rozwiązania dla mieszkańców miast – zwiększenie bioróżnorodności, poprawa czystości powietrza, lepsze samopoczucie, zmniejszenie zużycia energii, stworzenie warunków dla bytowania owadów zapylających czy ograniczenie hałasu.

            Dyskutowane są także projekty przemienienia ścian budynków w pola uprawne, na których rosłyby wyłącznie rośliny na cele konsumpcyjne. Pozostaje postawić pytanie, czy za kilkanaście lat World Trade Centre stanie się wielkim łanem kukurydzy, a warszawski Pałac Kultury złocił się będzie pszenicą?

Mleko należy do bardzo popularnych produktów spożywczych – statystyczny Polak spożywa 213 litrów mleka i przetworów. W naszym kraju najczęściej spotykamy mleko krowie. Oprócz produkcji mleka, krowę wykorzystuje się jako źródło pożywnego mięsa – wołowiny, która zawiera więcej przyswajalnego żelaza w porównaniu do innych gatunków zwierząt rzeźnych.

Jaka krowa jest, każdy widzi. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że niewiele widzieliśmy krów innych niż rasy czarno-białej, najsłynniejszej na naszym terenie. Jak to możliwe, że spośród 790 różnorodnych ras bydła hodowcy wybrali właśnie tę?

Należy zaznaczyć, że największy udział w strukturze gospodarstw w Polsce (według liczby utrzymywanych gatunków zwierząt) mają te gospodarstwa, w których liczba gatunków wynosi 3. Brzmi nieźle, dopóki nie zaczniemy porównań – w Holandii największy odsetek to gospodarstwa hodujące tylko 1 gatunek (90% gospodarstw). Podobnie z poziomem koncentracji krów na jednostkę powierzchni – w Polsce ten stopień jest niski w porównaniu z wspomnianym wcześniej zachodnim liderem na rynku. Jest na to wytłumaczenie - w naszej kulturze wołowina straciła na wartości dla konsumentów na rzecz drobiu i wieprzowiny.

Istnieją trzy typy użytkowe bydła – typ mleczny, typ mięsny i typ kombinowany (zaliczający się właściwie do poprzednich typów – inaczej mleczno-mięsny). Pierwszy typ charakteryzuje się „trójkątną” budową ciała (krowa o niewielkiej masie, o proflu przypominającym trójkąt prostokątny) oraz dużym wymieniem. Jak można się domyśleć, głównym celem hodowli jest pozyskanie mleka. Drugi typ jest sprawia wrażenie bardziej masywnego. Jest zbliżony sylwetką do prostokąta, a wymię jest niewielkie. Ma liczne zalety w hodowli dla mięsa (np. wysoka wydajność rzeźna oraz szybkie dojrzewanie). Ostatni typ to połączenie zalet dwóch poprzednich typów, czyli satysfakcjonującej wydajności rzeźnej i wysokiej mleczności. To do tego typu sklasyfkowana została rasa czarno-biała, której pogłowie w Polsce wynosi aż 95%.

Dlaczego właśnie ona? Jej mleczność jest wyższa niż pozostałych ras oraz ma dobrą wydajność rzeźną, co zdecydowanie odpowiada hodowcom. Z mleka tej rasy produkowana jest większość przetworów mlecznych. Co może więc niepokoić? Produkuje mleko o zawartości 4,2% tłuszczu i 3,3% białka. Tak naprawdę to niewiele, biorąc pod uwagę istnienie ras, w których ten poziom dochodzi do 5,6% tłuszczu i 4% białka! Ten fakt sprawia, że wykorzystanie rasy czarno-białej do produkcji np. serów nie jest najlepszym pomysłem. Zatem, które rasy byłyby lepszym wyborem? W Polsce (w bardzo niewielkiej ilości) hoduje się także inne rasy, takie jak rasa czerwono-biała, rasa polska czerwona oraz rasa simentalska. Mała ilość pogłowia wynika z faktu, że rasy te wykazują znacznie mniejszą mleczność, co naturalnie nie opłaca się w świetle ekonomicznym. Nasze rodzime rasy zostały „wyparte” przez rasy bardziej opłacalne.

Co się stało z nimi stało? W tym miejscu na pochwałę zasługuje specjalny Program Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt Gospodarskich, który polega na wypłacie dodatkowych środków dla hodowcy, decydującego się na utrzymanie rasy objętej programem (np. rasa białogrzbieta).

W świecie roślin zjawisko uprawy na tym samym terenie jednego gatunku lub kilku o podobnych wymaganiach glebowych określa się mianem monokultury. Możemy zatem powiedzieć, że w Polsce mamy do czynienia z „monokulturą” zwierzęcą, czyli zdecydowaną przewagą krów jednej rasy – czarno-białej.