Pisaliśmy o gryce w artykule: „Gryka - wymagania, uprawa ekologiczna”, ale warto w odrębnym tekście skupić się na jej właściwościach w zmianowaniu i zastosowaniu.
Gryka jest rośliną redestowatą i posiada wiele zalet, między innymi:
- zapobiega erozji gleb;
- nie jest podatna na choroby i szkodniki;
- ogranicza występowanie nicieni (działanie fitosanitarne), rolnic, pędraków i innych szkodników glebowych (allelopatia);
- ogranicza występowanie chwastów, takich jak perz i komosa;
- wiąże azot i fosfor z gleby;
- dostarcza ziarna, słomy, paszy;
- jest doskonałym pożytkiem dla pszczół (owadopylna) – można otrzymać 200 kg miodu/ha - obecność pasieki w pobliżu upraw gryki zwiększa plonowanie (8-15 q/ha);
- ma krótki okres wegetacji – 70-90 dniach od siewu, który mam miejsce w drugiej połowie maja, następuje zbiór kombajnowy.
Ważna jest uprawa gryki na ziarno w plonie głównym, ale jest także doskonałym poplonem, zwłaszcza na lekkich glebach, ale niezbyt suchych, niezbyt podmokłych, na których dobrze sobie radzi.
Wadą gryki jest niestały plon, czyli zawodność. Plonowanie ogranicza susza, wysokie temperatury i brak owadów zapylających podczas kwitnienia. Jest wrażliwa na przymrozki, dlatego sieje się ją po 15 maja w rzędach od 12 cm do 45 cm, od 2,0 do 3,6 mln nasion/ha w zależności od rozstawu. Wadą jest też nierównomierne dojrzewanie gryki.
Grykę uprawia się w zmianowaniu z żytem i łubinem, tak samo jak zboża jare. Na glebach bogatych w azot obserwuje się nadmierny rozwój roślin i obniżenie plonu ziarna oraz opóźnienie dojrzewaniem. Grykę na paszę wysiewa się w mieszance z roślinami motylkowymi, owsem lub słonecznikiem pastewnym. Produkty uboczne przerobu gryki na kaszę czy mąkę są także paszą dla trzody chlewnej i ptactwa, a słoma gryczana pożywieniem dla bydła. Słomę tę można kisić, robić z niej mieszanki paszowe, brykiety i granulaty, a także stosować jako ściółkę. Gryka zawiera jednak fagopirynę, która uwrażliwia owce, bydło i świnie na światło słoneczne, co objawia się wysypką podrażnieniem skóry i wypadaniem sierści.
Gryka ekologicznie
Gryka doskonale udaje się w uprawie ekologicznej jako plon główny i roślina w zmianowaniu. Dynamika tworzenia biomasy jest duża, wykorzystuje ona bowiem doskonale składniki pokarmowe z gleby i zmienia trudno dostępne formy potasu i azotu w bardziej przyswajalne. Silnie rosnąc, zagłusza chwasty i ma działanie herbicydopodobne.
Gryka jest czułym fitodetektorem do wykrywania pozostałości herbicydów w glebie i ma znaczenie w ekotoksykologii, zastępując metody chromatograficzne. Gryka jest także wrażliwa na inne substancje chemiczne zanieczyszczające gleby.
Zastosowanie
Gryka znajduje zastosowanie w kaszarstwie, pszczelnictwie, jako roślina paszowa, a także w gospodarstwie domowym. Łuska gryczana służy jako wypełnienie poduszek, materacy – wchłania wilgoć, zapobiega rozwojowi roztoczy i pleśni, polecana jest w chorobach kręgosłupa, migrenie, bólach mięśni, w profilaktyce przeciwodleżynowej.
Mniej znane zastosowanie łuski gryczanej i części zielnych sprowadza się do produkcji peletów, które mają wartość opałową podobną do trocin sosnowych. Można z niej także wytwarzać brykiet oraz ekologiczne i w pełni biodegradowalne opakowania.
Warto pamiętać, ze gryka służy do wyrobu lekarstw rozszerzających naczynia krwionośne przy miażdżycy i nadciśnieniu, a także jest wyjątkowo wartościowym, ale stanowczo zbyt rzadko goszczącym na stołach, składnikiem diety.
Odmiany: Hruszowska - na gleby słabsze, o mniejszej plenności.
Kora, Panda i Luba - na gleby lepsze, odporniejsze na wiosenne chłody.
Zdjęcie pochodzi z: http://www.pasiekaaniolki.pl/miod