Rosnące spożycie miodu gryczanego, a także kaszy oraz mąki gryczanej, wypływające z mody na zdrowe odżywanie, przekłada się bezpośrednio na wzrost zainteresowania uprawą gryki. Najliczniejsze skupiska zasiewów tej rośliny obserwuje się na obszarze województw: świętokrzyskiego, podlaskiego oraz lubuskiego.
Uprawa gryki nie należy do złożonych. Siana jest zwykle w okresie od 10 do 25 maja w ilości 50-100 kg/ha. Uprawa roli jest taka sama jak w przypadku zbóż jarych. Warto mieć również na uwadze, że jest to roślina obojętna na długość dnia.
Plony są zróżnicowane, m.in. z uwagi na owadopylność, jednak w korzystnych warunkach mogą wynosić 3 t/ha.
Gryka jest dość łatwa w uprawie ekologicznej - chemiczne środki ochrony roślin nie są konieczne, gdyż roślina jest odporna na szkodniki i choroby, znakomicie radzi sobie z chwastami, nie wymaga również większego nawożenia mineralnego. Pozostawia po sobie dobre warunki dla uprawy zbóż, więc doskonale nadaje się jako poplon.
Opis
Gryka jest rośliną szybko rosnącą latem. Charakteryzują ją szerokie, trójkątne, sercowate liście i białe kwiaty. Gryka zawiera aminokwas - lizynę, której brakuje np. w zbożach.
Uprawia się jaką z wielu powodów:
- Ogranicza erozję gleby. Gryka wysiana w połowie i pod koniec sierpnia pozostawiona do mrozów zapewnia ochronę gleby.
- Dobrze wpływa na kondycję gleby, poprawia jej żyzność. Zauważono, że w glebie gromadzi się fosfor i potas, co sprawia, że te i inne składniki odżywcze są dostępne dla roślin, które później będą zasiane na tym stanowisku. Gryka zwiększa kwasowość wokół bryły korzeniowej, co pozwala na wykorzystanie niektórych nawozów, np. fosforytu.
- Gryka może być uprawiana na słabej ziemi i rozpoczyna proces transformacji gleby wcześniej wyjałowionej. Ze względu na gęsty system korzeniowy, wysoką pozostałość włókien korzeniowych poprawia napowietrzenie gleby, pobudza dżdżownice do pracy, przez co gleba jest bardziej przewiewna i gruzełkowata.
- Zwalczanie chwastów. Gryka może być także używana do oczyszczenia gleby z chwastów. W okresie wegetacji, szybko rosnąca gryka zagłusza inne rośliny, a pozostałości gryki (rozkład korzeni) tłumią kiełkowanie nasion chwastów.
Rolnicy sieją grykę, aby kontrolować wzrost uporczywych chwastów, takich jak perz. Najczęściej wiosną po uprzednim dobrym przygotowaniu gleby, co powoduje dobre kiełkowanie szybki wzrost. Efekt odchwaszczania jest lepszy, jeśli gryka jest zasiewana jako zielony nawóz. Jeśli głównym celem uprawy są nasiona, wtedy uprawa powinna być mniej gęsta, ale efekt konkurencji z chwastami będzie gorszy.
- Rolnicy ekologiczni otrzymują dodatki dla certyfikowanych ekologicznych upraw gryki.
Wymagania
Jeśli żyzność gleby jest niska, stosowanie nawozów fosforowych (koloidalne lub skała fosforanowa) przyniesie konsekwentny wzrost plonu gryki. Nadmiar azotu powoduje spadek plonów.
Gleba
Gryka jest dostosowany do ziemi wysuszonej, piasku lub mułu. Grykę można uprawiać na glebach średnich oraz słabszych, najlepiej o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 5,6-7,2 ), jednak nie mogą być to tereny zbyt suche, bądź podmokłe. Ma tendencję do płytkiego korzenienia, a korzenie są włókniste, co wraz z dużą powierzchnią liści sprawia, że jest podatna na więdnięcie w okresach suszy.
Temperatura
Gryka jest przystosowana do chłodnego, wilgotnego klimatu, ale równie dobrze rośnie w klimacie cieplejszym. Jest wrażliwa na działanie wysokiej temperatury i gorące, suche wiatry. Jeżeli takie warunki te występują w okresie kwitnienia, nasiona i plon będą niższe. Jest wrażliwa na gwałtowny spadek temperatury wczesną wiosną i późną jesienią. Osiągnięcie dojrzałości nasion wymaga 10-12 tygodni.
Metody uprawy
Jeśli uprawiamy grykę na nasiona, należy unikać sadzenia jej na polu, na którym wcześniej rosły pszenica, owies, jęczmień lub len.
Data siewu
Gryka będzie kiełkować w temperaturze 7–40,5 st. C, dlatego istnieje duża elastyczność dotycząca daty siewu.
Plony są najlepsze, jeśli gryka jest obsiana tuż po możliwych przymrozkach, aby uniknąć kwitnienia w bardzo gorącej porze, czyli w połowie lata. Jeśli wiosna jest zimna, ograniczanie wzrostu chwastów przez grykę, jest słabsze, dlatego lepiej opóźnić siew.
Gryka siana w połowie lata jest zbierana po przymrozkach. Pozwala to uniknąć upałów w czasie kwitnienia, co zmniejsza jakość plonu i stanowi poważny problem dla upraw następujących w kolejnym sezonie.
Przygotowanie gleby
Często gryka jest uprawiana na opuszczonych polach, pastwiskach czy innych gruntach, które były zaniedbane przez lata. Jeśli chcemy ograniczyć występowanie chwastów, wykonujemy płytkie uprawy wczesną wiosną. Tuż przed siewem powtarzamy zabieg, aby zniszczyć pojawiające się chwasty.
Możliwa jest wiosenna orka, ale należy wtedy wykonać ją jedynie powierzchniowo, tak płytko, jak to tylko możliwe.
Jeśli pole zostanie uprawione pod koniec czerwca lub na początku lipca, grykę można siać jako roślinę ochronną, dla zwalczania chwastów lub jako zielony nawóz.
Siew
Nasiona roślin należy siać na głębokość od 4-6 cm w wilgotną glebę, a wtedy młode rośliny pojawią się po 2-5 dniach.
Zarządzanie uprawami
Po zapewnieniu odpowiednio przygotowanej gleby, dalsze zwalczanie chwastów nie będzie potrzebne. Na gryce rzadko pojawiają się problemy ze szkodnikami i chorobami.
Kwitnienie rozpoczyna się 5-6 tygodni po wysiewie i trwa co najmniej miesiąc. Konieczna jest obecność owadów zapylających i pszczół, dlatego warto sprowadzić ule w pobliże upraw.
Zbior
Gryka jest rośliną, u której kwiaty, niedojrzałe nasiona i nasiona dojrzałe występują na roślinach w tym samym czasie. Żniwa muszą nastąpić przed ich przejrzewaniem i opadaniem. Będzie to miało miejsce około 10 tygodni po wysianiu. Zbiór powinien nastąpić, gdy 70–75% nasion jest już brązowych i dojrzałych, lecz jeszcze nie opadają. Opóźnienia powodują stratę części plonu.
Źródła:
Organic Field Crop Handbook , Canadian Organic Growers. Inc
http://www.homesteadorganics.ca/buckwheat-production.aspx
http://www.motherearthnews.com/organic-gardening/how-to-grow-buckwheat-zmaz86mjzgoe.aspx