Cydalima perspectalis potocznie nazywana w Polsce ćmą bukszpanową, to inwazyjny gatunek motyla z rodziny wachlarzykowatych, pochodzący z Azji. Na przestrzeni XX i XXI wieku na skutek ocieplania się klimatu, odnotowano drastyczny wzrost populacji osobników w Europie. Szybkie rozprzestrzenianie się i brak naturalnych wrogów w większości państw Europy Zachodniej i Południowej doprowadził do masowych zniszczeń hodowli roślin z rodzaju Buxus. W jaki sposób radzić sobie ze zwalczaniem ćmy bukszpanowej w naszym ogrodzie i jak nie dopuścić do rozprzestrzeniania się inwazji tego szkodnika?

Szerokie zdolności przystosowawcze ćmy bukszpanowej oraz postępujące wzrastanie globalnej temperatury może skutkować w niedalekiej przyszłości poszerzeniem się obszarów żerowania tego motyla nawet do północnych krańców Europy. W Polsce pierwsze okazy ćmy zostały zaobserwowane w 2016 roku, a krótko po tym, nastąpił szereg problemów. Ćma bukszpanowa, jak sama jej nazwa wskazuje, atakuje tylko i wyłącznie osobniki z rodzaju Buxus, a więc wszelakie drzewa i krzewy z rodziny bukszpanowatych. W naszych szerokościach geograficznych ćma bukszpanowa przechodzi od 2 do 3 cykli rozwojowych: na przełomie marca i kwietnia, czerwca i lipca oraz września i października. Przeżywalność dorosłych samic wynosi do 23 dni, a samców do około 15 dni.

Ćma bukszpanowa to niewielki, biało-brązowy motyl o rozpiętości skrzydeł do 40 mm. Gatunek ten stanowi największego przedstawiciela rodziny wachlarzykowatych, który może pokonywać ogromne dystanse od 5 do nawet 10 km. Motyle te składają niewielkie, jasnożółte jaja z drobną, pojedynczą czarną kropką, na spodzie zielonych i zdrowych blaszek liściowych bukszpanu, położonych w głębi krzewu. Do przytwierdzana jajek używają śluzowatej substancji, która oblepia liście roślin. Rozwijają się one przy minimalnej temperaturze powyżej 10,9 stopni Celsjusza. Liście, na których zauważymy obecność jaj ćmy bukszpanowej, powinny być niezwłocznie usunięte i zniszczone. Pamiętajmy, żeby zachować jak największą sterylność późniejszych zabiegów pielęgnacyjnych bukszpanu, tak a by jaja ćmy nie przeniosły się z narzędzi lub rękawic ogrodowych na resztę zdrowych liści.

Pierwsze larwy ćmy opuszczają osłonki jajowe, mając do 2 mm długości. Po 4 tygodniach żerowania na powierzchni blaszek liściowych osobniki mogą osiągać nawet 44 mm. Larwy są z początku zielonkawe z podłużnymi, brązowymi paskami po bokach, natomiast z wiekiem ich barwa staje się stopniowo ciemniejsza, bardziej brązowawa, a ich głowa zaczyna robić się czarna. Żerowanie larw ćmy objawia się brązowieniem i usychaniem części nadziemnych rośliny, obecnością widocznie nadgryzionych pędów i liści oraz wełnistą powłoką, oblepiającą całe osobniki. Młode larwy motyla zjadają tylko górną, delikatną część liści. Nie wyrządzają one tak dużo szkód, co starsze osobniki, które masowo i całkowicie pożerają liście, a nawet młode pędy bukszpanu.

Najczęściej stosowanymi sposobami walki z ćmą bukszpanową oprócz mechanicznego niszczenia osobników zainfekowanych są chemiczne opryski roślin. Naturalną alternatywą do stosowania sztucznych preparatów zwalczających jest zastosowanie oprysku z octem wymieszanym z wodą. Do opryskiwania liści bukszpanu nada się również wywar z tytoniu oraz wrotyczu. Tak przygotowany roztwór należy pozostawić na krzaku do 30 minut, następnie obficie spłukać wodą. Innym sposobem zwalczania tego szkodnika jest zastosowanie pułapek feromonowych (pułapki typu delta, lejkowe, tablice lub opaski lepowe), które zwabiałyby osobniki poprzez uwalnianie specyficznego zapachu. Do zwalczania ćmy możemy również użyć rozmaitych preparatów biobójczych, które zawierają odpowiednie bakterie lub nicienie wnikające do wnętrza młodych szkodników, powodując śmiertelne skutki. 

Pomimo tego, iż ćma bukszpanowa w naszych szerokościach geograficznych nie ma naturalnych wrogów, liczne obserwacje populacji tego motyla w Polsce pozwoliły wyróżnić kilka gatunków ptaków, które przeszukują zainfekowane osobniki i wyjadają ich szkodniki. Wśród przedstawicieli gatunków, które mogą pomóc w walce z ćmą bukszpanową wyróżniono wróble, sikorki oraz zięby. Dodatkowo kury domowe oprócz żywienia się larwami tego owada, zjadają również ich motyle.

Ważnym elementem przeciwdziałania inwazji ćmy bukszpanowej jest regularne monitorowanie okazów bukszpanu znajdujących się na terenie naszego ogrodu. Dokładne sprawdzanie spodnich części blaszek liściowych pozwoli nam na wykrycie żerowania szkodnika we wczesnym stadium rozwoju, co ułatwi jego zwalczanie i zminimalizuje konieczność używania chemicznych oprysków.