Metoda uprawy kieszonkowych lasów powstała za sprawą badań naukowych profesora Akiry Miyawaki, wielkiego japońskiego botanika, specjalizującego się w zalesianiu terenów, które we wcześniejszych latach zostały zdegradowane przez niszczycielską działalność ludzi. Metoda ta pozwala na uzyskanie zdrowych i w pełni wyrośniętych terenów zielonych w przeciągu 20-30 lat. Jakie są główne założenia metody Miyawaki oraz czy może ona być pomocna przy postępujących zmianach klimatycznych?

Postęp technologiczny i wzrost ogólnej liczby ludności na świecie doprowadził do sytuacji, w której udział lasów w całkowitej powierzchni Ziemi drastycznie zmalał. Badania nad populacjami drzew pozwoliły ustalić naukowcom średni wiek dla poszczególnych etapów życia drzewostanu. W Polsce, aby dane drzewostan można było zaliczyć do drzewostanów dojrzewających potrzeba upłynięcia około 60 lat. Wiek drzewostanu dojrzałego, który posiada stosunkowo zwartą strukturę i dobre zagęszczenie, w zależności od gatunków drzew, szacuje się na około 100-160 lat. Liczby te wskazują jasno, że do wyhodowania zdrowego, wyrośniętego drzewostanu potrzeba niezwykle dużo czasu.

Metoda uprawy lasów kieszonkowych pojawiła się w 1980 roku w odpowiedzi na problem masowego wycinania pierwotnych terenów zielonych, na potrzeby rozwoju wielopowierzchniowych aglomeracji, które w dzisiejszych czasach poszerzają swe obszary w zastraszającym tempie. Metoda Miyawaki zakłada wzrost lasu pionierskiego w przeciągu 20-30 lat, co stanowi niezwykle efektywną przeciwwagę do czasu wzrostu lasu przy tradycyjnych sposobach gospodarowania. Zdaniem naukowców metoda ta pozwala na dziesięciokrotnie szybszy wzrost drzew w stosunku do innych metod hodowlanych.

Jedną z najważniejszych zasad przy tworzeniu lasów kieszonkowych jest dobór jak największej ilości gatunków rodzimych, które zostaną posadzone w niezwykle dużym zagęszczeniu na docelowym terenie, który pragniemy zagospodarować. Przed przystąpieniem do prac polowych, warto przeprowadzić szereg badań środowiskowych danego terenu, które pomogą dobrać takie gatunki drzew, jakie porastały we wcześniejszym czasie dany obszar. Taka praktyka pozwoli nam na zmaksymalizowanie szans przeżycia sadzonek i ograniczy silne przekształcanie terenu pod wymagania innych roślin, pozostających gatunkami obcymi dla danych warunków siedliskowych. Sposób sadzenia maksymalnie jak największej ilości różnorakich gatunków rodzimych pozwala na uzyskanie nawet sto razy większej bioróżnorodności niż w tradycyjnych lasach.

Odpowiednio przygotowane gatunki rodzimych drzew i krzewów powinniśmy sadzić w gęstości od 3 do 4 sadzonek na jeden m2 powierzchni gruntu. W rozmieszczaniu poszczególnych osobników powinniśmy pamiętać, aby nie powtarzać schematu usytuowania sadzonek. Zmaksymalizowanie zróżnicowania rozkładu osobników poszczególnych gatunków przyniesie nam zwiększenie stopnia podobieństwa do pierwotnych lasów, które niegdyś porastały ogromne obszary kuli ziemskiej. Całkowita powierzchnia lasów kieszonkowych może rozpoczynać się już od 200 m2. Stosunkowo niewielkie wymiary lasu oraz gęste nasadzenia pozwolą gospodarzom na łatwe monitorowanie stanu flory i wprowadzania regularnych zabiegów np. codziennego podlewania w pierwszych fazach rozwoju lasu. Intensywne zagęszczenie wymusza również na gatunkach drzew wzrost w górę, a nie na boki, dzięki czemu plantacja może stać się nawet 30 razy gęstsza.

W pierwszej fazie rozwoju sadzonek warto zaopatrzyć je w odpowiednie podpory, które pomogą poprowadzić prosty wzrost w górę. Dzięki temu zapobiegniemy zginaniu i skręcaniu się pędów młodych roślin w najważniejszych miesiącach rozwoju. W celu zapobiegania odparowywania wody z gleby na skutek ewaporacji możemy zastosować na powierzchni gruntu niewielką warstwę mulczu. Taka praktyka jest niezwykle ważna, gdyż do prawidłowego rozwoju plantacji stosunki wodne gleby powinny być utrzymywane na optymalnym poziomie. Podlewanie plantacji lasu kieszonkowego powinno odbywać się przynajmniej raz dziennie.

W metodzie Miyawaki niezwykle ważnym elementem decydującym o powodzeniu hodowli lasu jest zapewnienie uprawie jak największej ilości godzin ekspozycji słonecznej. Szacuje się, że las powinien być wystawiony na promieniowanie świetlne minimum 8 godzin dziennie. Do stworzenia odpowiedniego podłoża dla lasów kieszonkowych niezbędne jest wprowadzenie do podłoża mikroorganizmów glebowych. Dodatkowo odpowiednia mieszanka składników mineralnych i organicznych dostarczana do gleby w postaci nawozów, może znacznie przyśpieszać rozwój drzew i wpływać pozytywnie na ich ogólny stan zdrowia. Co więcej, w pierwszych dwóch latach rozwoju lasu, należy zadbać o ograniczenie działalności chwastów, które mogłyby opóźniać prawidłowy wzrost drzew. Pamiętajmy jednak, że metoda Miyawaki zaleca ścisłe zrezygnowanie ze stosowania wszelakich chemicznych pestycydów i środków ochrony roślin! Dodatkowo rozmaite przycinanie i podcinanie części drzew jest surowo zabronione.

Lasy kieszonkowe zrewolucjonizowały podejście do hodowli drzew na całym świecie. W Indiach metoda ta została wykorzystana do przekształcania niewielkich obszarów miejskich, w ramach obietnicy poprawy zielonej pokrywy z 25 do 33% zawartej wskutek porozumienia paryskiego. Pierwszy las kieszonkowy w Polsce został stworzony przez Fundację Perspektywa, a jego pierwsze wschody można obserwować w Rozwarowie. Jak podają polscy plantatorzy, metoda Miyawakiego przyjęła się znakomicie, dlatego fundacja ma w planach poszerzenia inicjatywy tworzenia lasów kieszonkowych na szerszą skalę.