O tym jak wielką rolę w sadzie ekologicznym pełnią ptaki – nie trzeba nikogo przekonywać. Są naturalnymi wrogami wielu szkodników drzew owocowych – co powoduje zmniejszenie ilości stosowanych chemicznych środków ochrony roślin. Na przykład sikora bogatka, ptaszek ważący zaledwie 18 gramów, zjada dziennie około 1,5 razy więcej pokarmu niż sama waży. Po przemnożeniu tej wagi prze ilość dni, okazuje się, że ten mały ptaszek zjada rocznie niecałe 10 kg szkodników (bogatki uwielbiają gąsienice). Są to wartości dla jednego ptaka, natomiast w przypadku budki lęgowej, w której mieszka para bogatek – dwa dorosłe osobniki i 7-15 młodych (w jednym lęgu, a w przeciągu roku mają miejsce dwa lęgi u tego gatunku – zatem 14-30 młodych) ilość zjadanych szkodników jest imponująca. Nie trudno wyobrazić sobie ile szkodników zniknie z naszego sadu za sprawą większej ilości budek lęgowych i innych, większych niż bogatka ptaków. Największą ilość owadów ptaki potrzebują właśnie w okresie lęgowym kiedy to potrzebują dużo pokarmu białkowego dl dorastających piskląt. Dobrze znamy efekty żerowania gąsienic namiotnika jabłoniowego czy piędzika przedzimka, które występują w sadach. Zamiast stosować metody chemiczne, spróbujmy dać szansę ptakom.
Co zrobić by zapewnić sobie obecność ptaków w sadzie? Można po prostu zrobić dla nich budki. By budki lęgowe były dla naszych ochroniarzy wygodne i bezpieczne, należy pamiętać o kilu wskazówkach.
Do budowy budek poleca się nieheblowane deski, o grubości około 2 cm, najlepiej z drewna świerkowego lub jodłowego – żywica zabezpiecza przed pochłanianiem wilgoci z otoczenia. Do tego celu zupełnie nie nadają się sklejki, czy płyty wiórowe, które takiej właściwości Ne mają i bardzo „chętnie” pochłaniają wilgoć. Nie wskazane są również środki do impregnowania drewna, które mogłyby zaszkodzić w przyszłości ptakom zamieszkującym budki. Dla dobrego samopoczucia tych zwierząt, powierzchnia podłogi w budce nie powinna być mniejsza niż 15x15 cm.
W celu zabezpieczenia ptaków przed drapieżnikami (wybieranie jaj), dolna krawędź otworu – wlotu – powinna znajdować się co najmniej 17 cm nad podłogą budki. W tym samym celu, jako alternatywne rozwiązanie, może posłużyć nam mały przedsionek. Minimalna wysokość jaka powinna dzielić budkę od podłoża to 2,5 m.
Jeżeli chodzi o sytuowanie budki względem stron świata to nie powinno ustawiać się jej wlotem na zachód (przeważający kierunek wiatru w Polsce), oraz nie na południe by nie narażać mieszkańców na długotrwałe działanie promieni słonecznych. Wynika z tego, że najlepszy będzie kierunek wschodni, względnie południowo – wschodni. By do wnętrza budki nie lał się deszcz – można delikatnie pochylić ją do przodu.
Budki powinny być od siebie oddalone co najmniej o 10-15 metrów – wystarczająca ilość pożywienia dla ptaków, nie będą musiały ze sobą konkurować.
Korzystną porą do rozstawiania budek dla ptaków jest jesień – będą one mogły przez zimę oswoić się z miejscem, a wiosną ruszyć do pracy.
Zachęcam do zapraszania ptaków do naszych upraw, są to żywe komponenty wprowadzające dodatkową dynamikę, cieszą oko, ale przede wszystkim dbają o nasze wspólne dobro.

Autor: Magdalena Wszołek
Źródło: Szokalski M., Wojtatowicz J., 1989, Ptaki w ogrodzie, PWRiL
Paungger J., Poppe T., 2004, Żyjący ogród. Jak pracować w ogrodzie we właściwym
czasie w harmonii z rytmami Księżyca i Natury, INTERSPAR