W założeniach WPR na lata 2014-2020 położono nacisk na skracanie łańcucha pośredników w handlu żywnością. W przypadku gospodarstw rolnych i ogrodniczych możliwość sprzedaży bezpośredniej w gospodarstwie, na targowiskach, bazarach i w sklepach dotyczy określonych produktów i warto o tym pamiętać. Sprzedaż taka łączy się z ograniczeniem zbytu przetworzonych we własnym zakresie płodów rolnych, warzyw i owoców, które w wielu przypadkach wymagają założenia działalności gospodarczej.
Sprzedaży w gospodarstwie może podlegać tzw. produkcja podstawowa. Łączy się ona z magazynowaniem w miejscu produkcji i transportem do odbiorcy.
Produkcja podstawowa to: produkcja, uprawa w gospodarstwie, hodowla, chów zwierząt, dojenie i składowanie mleka, zbieranie jaj (bez pakowania), połów ryb z łodzi w rzekach i jeziorach (ale bez zamrażania i przetwarzania), hodowlę ryb w gospodarstwach z akwakulturą, pozyskiwanie mięczaków jedno- i dwuskorupowych, zbieranie grzybów, jagód, ślimaków w naturalnych stanowiskach.
Produkty podstawowe obejmują: produkty pochodzenia roślinnego (owoce, grzyby, zboża i inne), produkty pochodzenia zwierzęcego (mleko, jaja, miód, małże i inne), produkty z lasów i łąk. Warunkiem jest, aby nie zmieniały one swojego charakteru. Dopuszcza się: mycie, usuwanie liści, sortowanie, suszenie, zabijanie zwierząt, ich patroszenie, schładzanie i pakowanie np. ryb. Rolnik może sprzedawać produkty w gospodarstwie, na targu, w lokalnym sklepie detalicznym, do restauracji. Owoce i warzywa sprzedawane w gospodarstwie bezpośrednio konsumentom i jako surowiec nie muszą przestrzegać norm handlowych. Na podobnej zasadzie sprzedawane są produkty z naturalnych stanowisk.
Inne sposoby przygotowywania, przetwarzania żywności i sprzedaży wymagają założenia działalności gospodarczej.
Kilka szczegółowych rozporządzeń:
1./ Rolnik, ogrodnik lub zbieracz runa leśnego może sprzedać własnoręcznie pozyskane ze swojego gospodarstwa lub lasu produkty pochodzenia roślinnego (zboża, rośliny paszowe, warzywa, owoce z upraw i leśne, zioła uprawne, leśne i łąkowe, grzyby).
2./ Nie powinny one pochodzić z zakupu lub od wynajętych zbieraczy (dostawcą jest rolnik lub zbieracz).
3./ Powinny występować w stanie świeżym i nieprzetworzonym.
4./ Ilości nie są znaczne i trafiają bezpośrednio do konsumenta lub detalistów zaopatrujących klientów.
W przypadku sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego ważne jest spełnienie wymagań weterynaryjnych. Oto one:
1./ sprzedaży podlegają wyłącznie produkty wytworzone przez rolnika w jego gospodarstwie.
2./ mogą ją prowadzić rolnicy, pszczelarze, zbieracze ślimaków, rybacy oraz myśliwi.
3./ przepisy szczegółowe określają wielkość, zakres i obszar produkcji, zbioru.
Sprzedaż bezpośrednia wymaga jednak rejestracji co najmniej na 14 dni przed dniem rozpoczęcia w Państwowym Powiatowym Inspektoracie Sanitarnym (konieczne jest podanie zakresu i wielkości produkcji, rodzaju produktów, wpis do ewidencji gospodarstw rolnych). Sprzedaż bezpośrednia może odbywać się w województwie, w którym prowadzona jest produkcja, lub w województwach przyległych. Konieczne jest prowadzenie dokumentacji.
1./ Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1225)
2./ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz. U. z dnia 27 czerwca 2007 r.).
3./ Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.
4./ „Obowiązujące przepisy prawa żywnościowego”, Pokrzywa P. [w] „Poradnik wdrażania” CDR Radom 2013, s. 6-10.