9 kwietnia br. w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie Oddział w Zarzeczewie  podjęto przedsięwzięcie organizacji konferencji pn. „Rolnictwo ekologiczne- historia i przyszłość Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku”.
Jednym z tematów poruszanych podczas spotkania to problematyka dot. wymogów dokumentowania produkcji w gospodarstwie ekologicznym.
Dr Urszula Sołtysiak z jednostki certyfikującej AGRO BIO TEST wyjaśniła uczestnikom jakie wymogi formalne muszą spełnić rolnicy ekologiczni będący w systemie certyfikacji.
Cały proces certyfikacji gospodarstwa ekologicznego należy przyznać nie jest prosty, ponieważ obejmuje nie tylko produkt finalny, lecz cały proces produkcyjny. Dokumentacja związana z procesem produkcyjnym to informacja  umożliwiająca jednostką certyfikującym sprawowanie nadzoru tj. sprawdzenie, czy prowadzona produkcja w sposób ciągły spełnia wymogi  rolnictwa ekologicznego zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi .:
1.    Rozporządzeniem Rady (WE) nr 834/2007  w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych
oraz
2.    Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażana rozporządzenia  Rady (WE) nr 834/2007.

Każde gospodarstwo ekologiczne zgodnie z art. 72 Rozporządzenia 889/2008 musi prowadzić tzw. ewidencję produktów roślinnych, są to rejestry obejmujące informacje:
a)    w zakresie użycia nawozów : data użycia, rodzaj, ilość nawozu, działki rolne poddane nawożeniu;
b)    w zakresie stosowania środków ochrony roślin: przyczyna i data zastosowania, rodzaj środka i zastosowana metoda;
c)    w zakresie zakupu środków produkcji: data, rodzaj, ilość zakupionego produktu;
d)    w zakresie zbiorów: data, rodzaj i wielkość produkcji ekologicznej i będącej w okresie konwersji.

Artykuł 76 powyższego rozporządzenia nakłada natomiast na rolników ekologicznych obowiązek prowadzenia tzw. ewidencji zwierząt gospodarskich, który powinien zwierać przynajmniej takie informacje:
a)    w zakresie zwierząt przybywających do gospodarstwa rolnego: pochodzenie i data przybycia, okres konwersji, oznakowanie identyfikacyjne  i dokumentacja weterynaryjna;
b)    w zakresie zwierząt opuszczających gospodarstwo rolne: wiek, liczebność, waga
 w przypadku uboju, znak identyfikacyjny i przeznaczenie;
c)    szczegółowe dane zwierząt padłych wraz z przyczynami padnięcia;
d)    w zakresie pasz: rodzaj, łącznie z dodatkami paszowymi, proporcje poszczególnych składników w porcjach karmy i okresy dostępu do obszaru na wolnej przestrzeni, okresy sezonowego wypasu w razie obowiązywania ograniczeń;
e)    w zakresie leczenia chorób i zapobiegania im oraz opieki weterynaryjnej: data leczenia, szczegółowa diagnoza, dawkowanie, rodzaj środka leczniczego, wskazanie zastosowanych aktywnych substancji farmakologicznych, metoda leczenia i zalecenia lekarskie dla opieki weterynaryjnej z uzasadnieniem, okresem karencji obowiązującym zanim produkty pochodzenia zwierzęcego mogą zostać oznakowane jako ekologiczne.

Ewidencję produkcji roślin oraz zwierząt gospodarskich należy prowadzić w formie rejestrów i przechowywać w siedzibie gospodarstwa, tak by przez cały czas była dostępna dla organów kontrolnych oraz jednostek certyfikujących.
Same dowody zakupów nie zastępują rejestrów, lecz potwierdzają prawdziwość wpisów
 i stanowią załączniki.
W związku z powyższym w każdym gospodarstwie ekologicznym powinny się znaleźć rejestry produkcyjne takie jak:
- Zakupy środków do produkcji rolnej
- Zakupy materiału siewnego i sadzeniowego
- Zakupy pasz i dodatków paszowych
-Sprzedaż produktów rolnictwa ekologicznego
- Stan zapasów produktów rolnych i środków produkcji
- Kartoteka magazynowa,
- Karta pola
- Rejestr działań agrotechnicznych
- Nawożenie upraw
- Zabiegi ochrony roślin
- Zbiory płodów rolnych w tym roślin paszowych
- Urodzenia zwierząt
- Zakup zwierząt
- Zwierzęta opuszczające gospodarstwo – sprzedaż zwierząt
- Zabiegi weterynaryjne i pielęgnacyjne
- Upadki zwierząt
- Dostęp zwierząt do pastwisk
- Plan zagospodarowania obornika
- Obsada zwierząt i stan średnioroczny

Ważne jest, że powyższa dokumentacja to element procesu kontroli całego systemu certyfikacji gospodarstw ekologicznych, który kończy się protokołem pokontrolnym. Protokół z kontroli gospodarstwa  nie stanowi jednak fotografii z dnia prowadzonej inspekcji, lecz obejmuje pełnozakresowe podsumowanie działań produkcyjnych w całym okresie objętym kontrolą.
Każdy rolnik ekologiczny  ma  więc obowiązek prawny do prowadzenia ww. dokumentacji, jej brak natomiast  skutkuje brakiem możliwości oceny gospodarstwa,  tym samym jednostka certyfikująca nie ma możliwości przeprowadzenia procesu certyfikacji, krótko mówiąc:

BRAK DANYCH = BRAK OCENY = BRAK CERTYFIKACJI

Ważnym  choć dość problematycznym elementem spotkania w Zarzeczewie był temat dot. założeń WPR po 2013 w kontekście rolnictwa ekologicznego.

Rolnictwo ekologiczne w PROW 2014 -2020 to nadal plany i założenia.
Dr Urszula Sołtysiak prelegent również i tego tematu zacytowała Komisarza ds. rolnictwa Dacian Ciolos, który 19 stycznia 2012 r. podczas wystąpienia na holenderskich targach eko-rolniczych  BioVak przedstawił plan  PROW 2014-2020, w którym to wiele uwagi poświęca się rolnictwu ekologicznemu m.in.
1)    Rolnicy ekologiczni mają być automatycznie objęci płatnościami z tytułu „zazieleniania” ( art. 29.4 planowanych płatności bezpośrednich), konwencjonalni będą musieli udowodnić stosowanie płodozmianu, utrzymanie TUZ, wyłączenie
 z uprawy 7% UR na cele pro-środowiskowe;
2)    Rolnictwo ekologiczne ma stanowić samodzielny program w nowym PROW
 (nie jak dotychczas jeden z pakietów programu rolnośrodowiskowego);
3)    Plan obejmuje zarówno gospodarstwa w całości ekologiczne, jak również ekologiczne z wyodrębnioną jednostką konwencjonalną;
4)    Plan dot. zarówno gospodarstw ekologicznych jak i w okresie konwersji;
5)    Zobowiązanie planowane jest na okres 5-7 lat
6)    Możliwe pokrycie kosztów transakcyjnych do 20% wartości zobowiązania
 (grupy rolników 30%) max. Do 600 €/ ha dla upraw rocznych, 900 € /ha
 dla wybranych upraw wieloletnich oraz 450 €/ ha dla innych upraw.

To z ważniejszych założeń do PROW 2014-20120, w jakiej odsłonie będzie jednak  funkcjonował nowy PROW  w poszczególnych państwach członkowskich, na to musimy jeszcze poczekać.
            
Autorka: Agnieszka Dobosz-Idzik (Opracowano na podstawie wykładu dr Urszuli Sołtysiak)
fot. Agnieszka Dobosz-Idzik