Artykuły

Najnowsze badania opublikowane w „Scientific Reports” przynoszą niekorzystne wieści dla rolników. Polskie naukowczynie z Poznania oraz Lublina wykazały bowiem, że chaber bławatek, popularny chwast wśród roślin uprawnych, uodparnia się na herbicydy wykorzystywane w rolnictwie.

Intensyfikacja produkcji roślinnej wiąże się w dużej mierze z wprowadzaniem zabiegów wykorzystujących chemiczne środki ochrony roślin, które w skuteczny sposób zwalczają wszelkie agrofagi roślin uprawnych. Jednym z rodzajów używanych powszechnie pestycydów są herbicydy, a więc substancje służące do selektywnego lub nieselektywnego zwalczania chwastów. Ich długotrwałe stosowanie w obrębie upraw wiąże się jednak z uodparnianiem się roślinnych szkodników na zawarte w preparatach substancje czynne.

Podobną sytuację zaobserwowały dwie polskie naukowczynie z Poznania i Lublina, które przeprowadzały badania na chabrach bławatkach. Okazuje się, że z nasion zebranych z pól uprawnych znajdujących się w czterech różnych miejscach w Polsce, wyrosły rośliny o zwiększonych właściwościach prozdrowotnych.

Jak podkreśla w rozmowie z Polską Agencją Prasową, dr hab. Aleksandra Obrępalska-Stęplowska z Instytutu Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego, która jest współautorką artykułu – „W literaturze naukowej znane jest zjawisko ‘pamięci o stresie’ u roślin. Stresem jest w tym przypadku traktowanie herbicydem. Reakcją obronną jest zwiększona produkcja określonych substancji. W przypadku chabra bławatka tak się akurat składa, że substancje, które mają chronić roślinę przed herbicydami, są korzystne dla człowieka, bo mają właściwości prozdrowotne”.

Badanie dotyczyło nasion chabra bławatka pobranych z czterech regionów Polski - regionu podkarpackiego, opolskiego, świętokrzyskiego oraz Warmii i Mazur. Jak wyjaśnia ekspertka „Z pobranych nasion, w warunkach szklarniowych, wyrosły nowe rośliny, które podzieliliśmy na odporne oraz te, które są ciągle wrażliwe na herbicyd – czyli, że po spryskaniu część z nich zamiera, a część ma mocno ograniczone tempo wzrostu. Wrażliwych populacji zaobserwowaliśmy więcej niż odpornych, ale to pokazuje, że proces uodporniania postępuje”.

Badaczka podkreśliła, że odporniejsze osobniki chabrów posiadały lepsze właściwości prozdrowotne w porównaniu z grupą „wrażliwych” roślin. Dr hab. Aleksandra Obrępalska-Stęplowska podaje również przyczynę ciekawych wyników eksperymentu z chabrami. „Okazało się, że płatki chabra opornego mają znacznie większy poziom polifenoli, które są dla człowieka korzystne. Mają też wyższy poziom flawonoidów. Ale co ciekawe – gdy opryskaliśmy nasze rośliny herbicydem, to spowodowało, że poziom flawonoidów i polifenoli się obniżył. Jest to więc dowód, że zastosowanie pestycydu ma negatywne skutki” – zaznacza naukowczyni.

Pierwsza autorka naukowego artykułu prof. Urszula Gawlik-Dziki, kierowniczka Katedry Biochemii i Chemii Żywności na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie wyraziła swe zaskoczenie badaniami nad chabrami – „Zaskoczyło mnie, że bławatki z grupy odpornych wykazują tak dużą różnicę w porównaniu z mniej odpornymi. Nie wiedziałam, że ich potencjalne właściwości przeciwzapalne tak bardzo wzrosną”.

Pomimo tego, że chaber bławatek zanika coraz szybciej na terenie Europy, badanie dwóch ekspertek wykazało, że roślina ta wykształca dobry mechanizm obronny. Badaczki nie wiedzą jednak, jak uodpornianie się chabra bławatka wpłynie na cały ekosystem naturalny. „W naszych badaniach zaobserwowałyśmy także, że chabry odporne na herbicyd kwitną później. Nie wiemy, jakie będą konsekwencje tego zjawiska. Opóźnione kwitnienie może potencjalnie wpływać na produkcję nasion, ale też na cały ekosystem. Zastanawiamy się, czy chaber wytworzy odpowiednią liczbę nasion w przyszłości, czy zaobserwujemy efekt redukujący rozmnażanie” – zaznacza Obrępalska-Stęplowska.

Źródło: pap.pl