Artykuły
Obecnie podawane prognozy cen rzepaku w skupach nie są zbyt optymistyczne. Dla wielu rolników uprawa tej rośliny wiąże się więc z finansową zagwozdką. Z racji aktualnej sytuacji, podpowiadamy, jak dostosować poszczególne odmiany rzepaku do warunków środowiskowych, tak aby jego uprawa była opłacalna.
Rzepak ozimy to jeden z najważniejszych roślin użytkowych na całym świecie, wykorzystywany przede wszystkim do produkcji wartościowego oleju stosowanego w przemyśle spożywczym. Z rzepaku otrzymywane jest także biopaliwo do silników wysokoprężnych zwany potocznie biodieselem.
Jak podają eksperci Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych oraz Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju zbiory rzepaku w Polsce mogą osiągnąć w tym roku wartość dochodzącą nawet do 3,8 mln ton! Rzepak to niezwykle ważna roślina w polskiej produkcji polowej. Dane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa potwierdzają to stwierdzenie, bowiem powierzchnia upraw rzepaku ozimego i jarego łącznie w 2023 roku dochodzi do prawie 1,1 mln ha.
Podczas wyboru poszczególnych odmian rzepaku ozimego, rolnicy bardzo często kierują się przede wszystkim ich ceną. Ta roślina uprawna ma stosunkowo spore wymagania glebowe, dlatego od powodzenia jej plonowania zależy w dużej mierze zasobność podłoża.
Wśród odmian rzepaku ozimego wyróżniamy przede wszystkim odmiany mieszańcowe oraz populacyjne. Pierwsze z nich oznaczają odmiany, których materiał siewny wytwarzany jest za każdym razem poprzez krzyżowanie określonych zbiorowości roślin, zgodnie ze sposobem i kolejnością podanymi przez zachowującego odmianę. Odmiany populacyjne są natomiast odmianami uzyskiwanymi za pomocą klasycznych metod hodowlanych (m.in. selekcji, krzyżowania czy rozmnażania). Posiadają one niższą wartość plonotwórczą niż odmiany mieszańcowe, ponieważ nie wyróżniamy w nich zjawiska heterozji, a więc zwiększonej odporności na warunki środowiska i lepszej żywotności pierwszego pokolenia mieszańców, w porównaniu z parametrami rodziców.
Odmiany mieszańcowe są więc odmianami chętniej wybieranymi przez gospodarzy, bowiem gwarantują wyższe plonowanie i stabilniejszy rozwój roślin. Sposoby krzyżowania poszczególnych osobników za pomocą tej metody są ściśle kontrolowane i stanowią tajemnicę producentów. Rzepak ozimy wyhodowany za pomocą metody mieszańcowej posiada większą tolerancję na niesprzyjające warunki atmosferyczne oraz potrafi wytrzymać dłuższe okresy suszy.
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych wydał listy odmian rzepaku ozimego zalecanych do uprawy na obszarze poszczególnych województw w Polsce na rok 2023. Wśród zestawienia CORBORU znalazły się dwie odmiany, które zostały zarekomendowane w największej ilości województw. Pierwszą z nich jest odmiana Aurelia F1, która została polecona aż w 14 województwach. Nasiona tej odmiany rzepaku ozimego są odporne na wirusa żółtaczki rzepy oraz przejawiają niezwykle wysoką odporność na suchą zgniliznę kapustnych.
DK Excited to odmiana, którą również polecili eksperci w 14 różnych województwach. Jak podają producenci odmiany, nie ma ona tendencji do elongacji szyjki korzeniowej przed zimą oraz posiada duży wigor jesienny. Podobnie jak poprzednia odmiana, jest odporna na wirusa żółtaczki rzepy, zapewniając ochronę przed utratą plonu.
Popularnymi odmianami rekomendowanymi przez rolników w 13 województwach były natomiast odmiany Ambassador F1 oraz Derrick. Pierwsza z odmian zalecana jest głównie do siewu w optymalnym i późnym terminie, w regionach o krótszym okresie wegetacji. Jak podają producenci, odmiana Ambassador radzi sobie świetnie w uproszczonych systemach uprawy oraz systemach bezorkowych.
Odmiana Derrick charakteryzuje się wolniejszym tempem rozwoju wiosną, co zmniejsza negatywne skutki przymrozków. Jest to odmiana populacyjna z potencjałem mieszańcowym, ponieważ w optymalnych warunkach osiąga plon zbliżony do osobników powstałych za pomocą krzyżówek hybrydowych.
Przy wyborze poszczególnych odmian rzepaku ozimego warto stawiać na odmiany hybrydowe, które zapewnią zwiększony potencjał plonowania oraz ograniczą duży nakład zabiegów agrotechnicznych przeprowadzanych w obrębie gospodarstwa. Co więcej, pokolenia mieszańców F1 posiadają wyższe zdolności adaptacyjne do okresowego braku dostępności do wody oraz składników mineralnych.
Odmiany te są bardziej odporne na różnego rodzaju choroby, a także działalność innych agrofagów. Dodatkowo dużym atutem odmian mieszańcowych jest ich wysoka dostępność na rynku. Dzięki temu wiele rolników może dostosować poszczególną odmianę rzepaku ozimego, zarówno do warunków atmosferycznych oraz środowiskowych panujących na polu, jak i obecnej sytuacji finansowej.