Artykuły
Owies głuchy (łac. Avena fatua) to jeden z gatunków zbóż należących do rodziny wiechlinowatych, rozprzestrzeniony w postaci gatunki zawleczonego na regionach charakteryzujących się umiarkowanym klimatem. W obrębie Polski występuję głównie na południu, stanowiąc jeden z najczęściej występujących chwastów upraw zbożowych, głównie odmian jarych. W jaki sposób walczyć z obecnością owsa głuchego w naszych uprawach i jak zapobiegać jego nawrotowi?
Owies głuchy to roślina jednoroczna, która przechodzi cały cykl życiowy w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego. Kwitnie od czerwca do lipca i osypuje się przed dojrzałością fizjologiczną innych roślin, co stanowi niezwykle uciążliwą cechę, która pomaga z łatwością przedłużyć żywotność populacji tego chwastu. Wcześnie rozwijające się siewki owsa stanowią ciężką do pokonania konkurencję w zagarnianiu składników odżywczych znajdujących się w glebie. Dodatkowo posiada on niezwykle intensywne możliwości krzewienia się i swobodnie krzyżuje się z owsem siewnym. Co więcej, intensywny rozrost i uodparnianie się owsa głuchego na rozmaite preparaty zwalczające wymagają od gospodarzy majątków ziemskich znajdywanie coraz to skuteczniejszych sposobów na eliminację tego szkodliwego gatunku, plądrującego uprawy roślin hodowlanych.
Kwiaty owsa głuchego zebrane są w wiechę z licznymi gałązkami, które w późniejszych fazach rozwoju swobodnie zwisają w dół. Wytwarza on do trzech źdźbeł o wysokości od 30 do 100 cm. Posiada kłoski w wielkości do 22 mm z równomiernymi plewami, niekiedy dłuższymi od kwiatów. Od owsa zwyczajnego odróżnia się brunatną barwą ziarniaków, zakończonymi długimi ościami. Dodatkowo od innych gatunków zbóż możemy odróżnić go na podstawie skrętu liści – chwast ten charakteryzuje się bowiem lewoskrętem, w przeciwieństwie do prawoskrętnych liści innych roślin uprawnych. Owies głuchy wytwarza od 50 do 1000 ziarniaków zrośniętych z plewami, które mogą przetrwać w podłożu aż do 10 lat, w oczekiwaniu na optymalne warunki do rozwoju. Ziarniaki kiełkują nawet z 25 cm głębokości, co powoduje dużą trudność w oczyszczaniu ziemi z występowania tego chwastu.
Owies głuchy z łatwością zagłusza rozwój innych roślin uprawnych, konkurując z nimi o zasoby wodne i pokarmowe w glebie. Do swojego rozwoju roślina ta potrzebuje ogromnej ilości wody, dlatego w okresie intensywnego wzrostu zaburza w drastyczny sposób uwodnienie gleby. Silnie rozwinięty system korzeniowy owsa ogranicza dostęp do składników pokarmowych rozwijającym się sadzonką roślin uprawnych. Badacze szacują, że próg szkodliwości owsa głuchego to pięć roślin na metr kwadratowy upraw. Co gorsze, stanowi on bazę rozprzestrzeniania się innych szkodników upraw np. nicieni oraz niektórych patogenów, które przyczyniają się do infekowania upraw zbóż fuzariozami oraz ostrą plamistością oczkową.
W walce z owsem głuchym musimy pamiętać, aby wszelkie zabiegi zwalczające występowanie tego chwastu przeprowadzać dopiero po jego wschodach. Do zwalczania owsa w uprawach zbóż jarych i ozimych możemy zastosować różnego rodzaju środki chwastobójcze dostępne powszechnie na rynku. Należy jednak pamiętać, że długość oprysku zależna jest od rodzaju aktualnie uprawianej na polu rośliny, którą pragniemy odchwaścić. Producenci oferują gospodarzom wiele produktów charakteryzujących się szerokim zasięgiem działania, podając dodatkowo wszelkie niezbędne instrukcje stosowania preparatów. Efektywne chemiczne zwalczanie owsa głuchego zakłada użycie herbicydów w określonym terminie rozwoju siewek owsa, dlatego szczegółowa lektura etykiet produktów ułatwi nam pozbycie się uporczywego szkodnika.
Zastosowanie metody agrotechniczno-mechanicznej to jedna z bardziej skutecznych praktyk wykorzystywana do pozbycia się siewek owsa głuchego z plantacji innych roślin. W ramach tej metody przewidziane są takie zabiegi jak odpowiedni termin i gęstość siewu roślin, prawidłowo ułożony płodozmian oraz zmianowanie, a także uprawa gleby w myśl dobrej praktyki rolnej. Metody mechaniczne stosowane w zwalczaniu owsa polegają na niszczeniu siewek starszych form owsa głuchego wraz z podstawową oraz przedsiewną uprawą roli. Do przeprowadzania mechanicznego niszczenia siewek owsa możemy użyć bronę chwastownik.
Dodatkowo stosowanie głębokiej orki zimowej, może wpływać na ograniczenie wschodów tego chwastu nawet na poziomie do 30%.
Występowanie owsa głuchego w uprawach roślin hodowlanych jest niezwykle powszechne, a jego postępujące uodparnianie się na różnego rodzaju środki zwalczające chwasty stanowi nie lada zagwozdkę dla właścicieli gospodarstw. Jego występowanie nie ogranicza się tylko i wyłącznie do upraw roślin zbożowych – rozsiewa się również w plantacjach lnu, roślin strączkowych oraz rzadziej roślin okopowych. Powszechne występowanie tego chwastu w międzyrzędziach czy nieużytkach znacznie utrudnia zwalczanie w uprawach roślin hodowlanych. Ważnym elementem walki z owsem głuchym jest stosowanie zabiegów profilaktycznych, polegających na dokładnym oczyszczaniu kombajnu z nasion owsa głuchego oraz rozplanowywaniu zbiorów roślin w taki sposób, aby plon z pól zachwaszczonych tym chwastem, został zbierany na samym końcu.