Artykuły
Kampania edukacyjna prowadzona przez Krajową Administrację Skarbową, Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin oraz Policę prowadzona od początku roku 2023 stale przypomina o unikaniu kupowania środków ochrony roślin niewiadomego pochodzenia. Ile można stracić na zaufaniu podrobionym preparatom oraz jakie grożą kary za obrót nielegalnymi środkami ochrony roślin?
Środki ochrony roślin zgodnie z definicją to takie substancje lub kompozycje substancji chemicznych, które w określony sposób zwalczają daną grupę szkodników upraw, przez ich eliminację lub ograniczenie rozwoju. Środkami ochrony roślin mogą być również żywe organizmy. W dzisiejszych czasach rynek substancji chemicznych w ochronie roślin obfituje w wiele rodzajów środków zwalczających lub zapobiegawczych. Adiuwanty, czyli środki pomocnicze to specjalne substancje, mające za zadanie zwiększyć lub przyśpieszyć skuteczność środków ochrony roślin. Ograniczają one parowanie oraz spłukiwanie środków z powierzchni gleby lub roślin, dzięki czemu preparaty dłużej chronią naturalne powierzchnie. Środkami chwastobójczymi (herbicydy) nazywamy wszelkie preparaty zwalczające lub ograniczające wylęganie się wszelkiego rodzaju chwastów, spotykanych powszechnie na polach uprawnych. Inne preparaty takie jak fungicydy (preparaty grzybobójcze), insektycydy (preparaty owadobójcze), nawozy stymulujące wzrost oraz prawidłowe warunki glebowe czy zaprawy zabezpieczające nasiona to kolejne z rodzajów środków ochrony roślin, jakie są dostępne na polskim rynku.
Wraz z intensyfikacją produkcji roślinnej w naszym kraju, wzrasta również zapotrzebowanie na różnego rodzaju preparaty wspomagające rozwój roślin uprawnych, a tym samym maksymalizujące plony oraz zyski ekonomiczne gospodarstw rolnych. Wzrost zapotrzebowania na nawozy czy środki ochrony roślin skutkuje pojawianiem się wśród produktów certyfikowanych oraz przebadanych, takich substancji, które pochodzą z prywatnych produkcji, bardzo często nierejestrowanych i niebadanych pod kątem szkodliwości. Mowa tutaj o pojawiających się coraz częściej nielegalnych środkach ochrony roślin.
Nielegalne środki ochrony roślin to produkty niezbadane, niezarejestrowane, niecertyfikowane o nieznajomym składzie oraz pochodzeniu. Bardzo często zawierają one niezidentyfikowane substancje czynne, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Niekiedy są nieskuteczne w ochronie roślin i mogą prowadzić do całkowitego zniszczenia upraw, wyjaławiania gleby oraz niszczenia stosunków wodnych w obrębie gospodarstwa. Takie preparaty możemy znaleźć na wielu portalach internetowych, targach, lokalnych bazarkach lub innych miejscach zbytu. Wiele organizacji skupiających się na walce z nielegalnym rynkiem preparatów apeluje, aby nie kupować produktów z niewiadomego pochodzenia. Pomimo potencjalnej oszczędności, narażamy bowiem gospodarstwo na długotrwałe negatywne skutki, które mogą przełożyć się na jakość oraz ilość plonów gospodarstwa.
W świetle prawa sprzedaż i dystrybucja środków ochrony roślin poza stałym punktem sprzedaży jest zabroniona. Dodatkowo samodzielne sprowadzanie produktów z zagranicy bez zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest nielegalne. Komisja Europejska i Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej szacują, że co siódme opakowanie pojedynczego środka ochrony roślin w Europie może być podrobione. Skutkuje to rozszerzaniem się czarnego rynku preparatów ochronnych, które zanieczyszczają polskie rolnictwo. Co więcej, każdy rolnik, któremu zostanie udowodnione stosowanie nielegalnych środków ochrony roślin, grozi odebranie dopłat z UE oraz utrata ważnych certyfikatów. Według polskiego prawodawstwa za handel nielegalnymi środkami ochrony roślin grozi do 3 lat pozbawienia wolności.
W celu zapobiegnięcia negatywnych skutków stosowania nielegalnych środków ochrony roślin powinniśmy zadbać o kupowanie preparatów w autoryzowanych punktach dystrybucyjnych. Jedynie placówki zarejestrowane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa mogą legalnie sprzedawać preparaty przeznaczone do ochrony roślin. Składy takich preparatów są ściśle badane i kontrolowane. Jeśli nie jesteśmy pewni czy dana placówka dysponuje odpowiednim pozwoleniem do sprzedaży autoryzowanych środków, możemy skontaktować się z odpowiednim inspektoratem lub skorzystać z internetowej wyszukiwarki.
Warto pamiętać, aby po każdym zakupie zachować paragon lub fakturę, która może posłużyć nam za dowód w razie jakikolwiek kontroli władz. Powinniśmy unikać kupowania produktów na bazarach, targowiskach, portalach internetowych i innych nierejestrowanych punktach sprzedaży. W momencie dokonywania zakupu czytajmy dokładnie etykiety i broszury producentów, dołączone do sprzedaży produktów. Nielegalne i podrobione preparaty mają bardzo często podobną szatę graficzną i ogólny wygląd do oryginalnych środków ochrony, jednak ich skład może się drastycznie różnić. Podrobione produkty zawierają wiele substancji toksycznych, które mogą szkodzić ludzkiemu zdrowiu. Zwracajmy uwagę na ich składy i bądźmy świadomi, że najdrobniejsza zmiana w występowaniu lub ilości danego składnika może robić różnicę w przypadku działania środka ochrony roślin.
Wszelkie stosowane przez nas preparaty w dużej mierze wpływają na funkcjonowanie organizmów żywych. Dbajmy więc, żeby pochodziły z wiadomego źródła oraz posiadały przebadany i zarejestrowany skład. Takie praktyki przyniosą nam wiele korzyści, nie tylko finansowych, ale również zdrowotnych. Utrzymujmy gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej i wspierajmy legalnych producentów środków ochrony roślin.
fot. KAS